Een interview met Ann Cleeves

Door Ine Jacet

Ann Cleeves heeft een vijftiental boeken op haar naam staan, waarvan de serie rond Stephen Ramsey het bekendst is. Tot dusver zijn drie boeken in het Nederlands vertaald. In 2003 verscheen Lokvogel en in 2004 Onschuld, beide met een hoofdrol voor Vera Stanhope. En nu is Ravenzwart verschenen.

Tijd voor een interview met deze Engelse schrijfster.

Misschien wilt u eerst iets over uzelf vertellen?

Natuurlijk. Ik ben opgegroeid in Noord-Devon, in het zuidwesten van Engeland vlak bij zee. Mijn vader was onderwijzer. Ik heb gestudeerd aan de universiteit, maar heb mijn studie niet afgemaakt. Daarna heb ik allerlei banen gehad. Ik heb bij de kinderbescherming gewerkt, bij de kustwacht, ben medewerker geweest bij een opvanghuis voor vrouwen en kok bij een vogelopvangcentrum. Ik merkte dat ik toch graag een opleiding wilde afmaken en dat heb ik later inderdaad gedaan. Dat was de opleiding tot reclasseringsambtenaar. Mijn man is ornitholoog en ik ben begonnen aan mijn eerste boek toen we in Hilbre woonden, een onherbergzaam eiland en natuurreservaat. Daar viel niet veel te beleven als je niet van vogel spotten hield.

Naast het schrijven hou ik me ook veel bezig met leespromotie – voor de bibliotheken – en ik ben inhoudelijk betrokken bij het Harrogate Crime-Writing Festival en bij het Opening the Book dat eveneens dient ter promotie van het lezen. Mijn man en ik hebben twee dochters en we wonen in West-Yorkshire, maar we hopen snel terug te keren naar Northumberland.

Uw eerste misdaadroman is verschenen in 1987. De titel luidde A Bird In The Hand. Waarom wilde u juist in dit genre schrijven?

Omdat ik zelf graag misdaadromans las. Voor mijn plezier en om me te ontspannen.

Wie zijn uw favoriete auteurs? En welke schrijvers hebben u geïnspireerd?

Toen ik begon te schrijven had ik alleen maar werk gelezen van Dorothy Sayers en Margery Allingham. Ik hield van hun personages, ze waren rijk en kwamen uit een gegoed milieu. Dat is ook de reden dat mijn eerste detective uit een dergelijk milieu afkomstig is. Zelf ben ik in een heel ander type omgeving opgegroeid. Dat is de reden dat ik, achteraf gezien, mijn eerste boeken niet echt goed vindt. Later ben ik meer hedendaagse auteurs gaan lezen zoals Ian Rankin en John Harvey. Op dit moment hou ik erg van buitenlandse schrijvers zoals Eugenio Fuetes en Fred Vargas. Ik reis graag, misschien is dat een verklaring. Maar ik hou ook van de achtergrond waartegen de verhalen zich afspelen. Daarnaast ben ik een liefhebber van Scandinavische auteurs. Ik lees overigens nog steeds graag misdaadromans

Had u als kind favoriete schrijvers?

Ook toen hield ik al van spannende boeken. Ik ben begonnen met Enid Blyton, maar ging al snel over naar de schrijver Malcolm Saville. Ik denk niet dat zijn boeken nu nog worden uitgegeven. Ik vond hem een erg goede schrijver.

Ik krijg de indruk dat de natuur en ornithologie naast het misdaadverhaal, belangrijke ingrediënten zijn in al uw boeken. Klopt dat en wilt u dit toelichten?

Ik heb het geluk gehad dat ik op prachtige plekken heb gewoond te midden van ongerepte natuur. Ik denk niet dat ik goed over steden zou kunnen schrijven, ik heb namelijk nooit in een grote stad gewoond. Door het werk van mijn man heb ik meer zicht gekregen op het leven op het platteland en de thema’s die daar spelen. Daarnaast ben ik geïnteresseerd in de mensen die daar wonen en leven.

Kunt u beschrijven hoe een boek tot stand komt?

Meestal begint het met een plek of een sterk visueel beeld. Bij Ravenzwart gebeurde dit toen we een dag op de Shetlandeilanden waren. Het was hartje winter, het had gesneeuwd, de kust was dichtgevroren en de lucht was erg helder. Ik zag drie raven die diepzwart afstaken tegen de sneeuw. Ik dacht: stel dat er ook bloed aanwezig zou zijn, dan zou het kunnen lijken op het begin van een verhaal. Aanvankelijk dacht ik dat het een kort verhaal zou worden, maar het groeide onder mijn handen. Als ik begin te schrijven weet ik trouwens nooit hoe een boek zal aflopen.

Waarom speelt Ravenzwart zich af op de Shetlandeilanden? Ik krijg de indruk dat u erg veel weet van de bevolking, het landschap, de geschiedenis en de plaatselijke gebruiken en feesten.

Toen ik een stuk jonger was, heb ik meer dan twee jaar op de Shetlandeilanden gewoond. En wel op het eiland Fair Isle. Vrienden van ons wonen daar nog en we zijn er in de loop der tijd regelmatig op bezoek geweest. Tijdens het schrijven van mijn boek heb ik veel gesproken met de lokale bevolking, ze waren erg behulpzaam. Binnenkort ga ik ernaartoe voor de boekpresentatie van Ravenzwart. In die tijd is ook het feest Up Hella Aa. In mijn boek beschrijf ik dit feest, zelf heb ik het nooit meegemaakt. Ik hoop dat het niet al te veel verschilt van de scènes in mijn boek...

U hebt veel verschillende dingen gedaan in uw leven en op veel verschillende plekken gewoond en gewerkt. Hebben deze ervaringen u geholpen bij het schrijven?

Jazeker. Elke plek waar je komt en iedereen die je ontmoet zijn potentiële kandidaten voor een rol in een verhaal. Schrijvers zijn enorme parasieten!

Kunt u iets vertellen over uw schrijfstijl?

Aanvankelijk schreef ik erg beknopt. Ik wisselde veel van perspectief om de aandacht van de lezer vast te houden. In mijn laatste boeken doe ik dit minder, omdat dat soms te veel kan afleiden. Ik laat graag de plot zien vanuit het gezichtspunt van verschillende personages. Dan komt de lezer zowel iets te weten over het personage als over de gebeurtenissen.

Ooit zei u in een interview: ‘Ik geloof dat gemeenschapszin en familieverbanden een soort natuurlijke setting zijn voor de traditionele detective. Stel dat Agatha Christie op dit moment nog zou schrijven, dan zou ze weinig inspiratie meer vinden in de dorpen in het zuiden van Engeland waar de oorspronkelijke bevolking plaats heeft moeten maken voor gepensioneerde zakenlieden, televisieproducers en succesvolle schrijvers. Geen goede achtergrond voor Miss Marple. Door de gevarieerdheid van het landschap in het noorden, zowel in de steden als op het platteland, ligt er veel materiaal voor dit subgenre.’ Kunt u dit toelichten?

In de prachtige dorpen in het zuiden van Engeland, vooral de dorpen die in de buurt van de steden liggen, wonen minder verschillende soorten mensen. Dus zijn ze voor mij ook minder interessant. En iedereen lijkt te druk om zich bezig te houden met wat de buurman of buurvrouw denkt of vindt. De traditionele misdaadroman speelt zich in een bepaald dorp of stadje af en vaak speelt de plaatselijke gemeenschap een belangrijke rol. Dat is de omgeving die ik graag verken.

Magnus Tait, Jimmy Perez en Fran zijn buitenstaanders op het eiland. Waarom hebt u dit thema in uw boek verwerkt?

Ik was erg geïnteresseerd in wat iemand tot een buitenstaander maakt. Magnus is op Shetland geboren en is nooit weg geweest. Toch hoort hij er op de een of andere manier niet bij. Jimmy Perez ging in Lerwich naar school en zijn familie woont al generaties lang op de Shetlandeilanden. Maar omdat hij is geboren op Fair Isle, is hij toch een beetje anders. In het huidige Engeland is integratie en allochtonen een belangrijk thema. Dat is ook een reden geweest. Ravenzwart is daarnaast een boek over eenzaamheid en de behoefte ergens bij te willen horen.

Magnus is een oudere, zwakbegaafde man. Waarom hebt u gekozen voor zijn personage?

Magnus is een beetje traag en snel in de war, maar hij zorgt goed voor zichzelf en onderhoudt zijn boerderij. Ik vind Magnus overigens niet gehandicapt. Hij krijgt problemen door de houding van zijn omgeving. Niet door zijn eigen houding.

In een interview zei u over Ravenzwart het volgende: ‘Ik denk dat in de boek de invloed van Noorse schrijvers zoals Karin Fossum merkbaar is.’ Ik zie zelf inderdaad overeenkomsten.

Ik ben blij met die overeenkomsten. Ik denk dat het hedendaagse misdaadgenre psychologische elementen in zich moet hebben. Alleen een goede plot is niet genoeg. Maar zelf kan ik nog steeds enorm genieten van de traditionele detective!

Gaan we nog meer horen van Jimmy Perez en de anderen? Bent u van plan een reeks boeken te gaan schrijven?

Ik denk niet dat het geloofwaardig is om een uitgebreide reeks te schrijven die zich afspeelt op de Shetlandeilanden. Zoveel moordenaars lopen daar niet rond! Misschien lukt het me om een viertal boeken te schrijven met telkens een ander jaargetijde als achtergrond. Ik ben al bezig en kan vertellen dat het volgende verhaal zich afspeelt in de zomer.